อุตสาหกรรมเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของไทย ซึ่งครั้งหนึ่งเคยครองอันดับหนึ่งของโลกในด้านการผลิตกุ้ง กำลังเผชิญความท้าทายครั้งใหญ่ ทั้งต้นทุนที่สูงขึ้น ราคาที่ตกต่ำลง และความต้องการของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป สิ่งเหล่านี้ทำให้แนวทางการเพาะเลี้ยงที่เราใช้มาตลอดกว่า 30 ปี ไม่สามารถรักษาความได้เปรียบในการแข่งขันได้อีกต่อไป สิ่งที่เคยใช้ได้ผลในอดีต ไม่ได้การันตีความสำเร็จในโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วอีกแล้ว 

ประการแรก การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ กำลังส่งผลกระทบอย่างมากต่อการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ รูปแบบสภาพอากาศที่ผันผวนทำให้สภาพแวดล้อมฟาร์มไม่เสถียร ความเสี่ยงของโรคระบาดเพิ่มสูงขึ้น ตัวอย่างชัดเจนเกิดขึ้นในไตรมาสแรกของปีนี้ เมื่อเกิดอากาศหนาวผิดปกติ ตามด้วยคลื่นความร้อน ส่งผลให้การเลี้ยงยากขึ้นและโรคกุ้งแพร่ระบาด  

ในขณะเดียวกัน ผู้บริโภคก็ยกระดับมาตรฐาน โดยให้ความสำคัญกับสวัสดิภาพสัตว์ การเลี้ยงที่ปลอดสารปฏิชีวนะ และความสามารถในการตรวจสอบย้อนกลับตั้งแต่ฟาร์มถึงโต๊ะอาหาร แนวโน้มตลาดโลกที่หันมาสู่ “ความยั่งยืน” ทำให้ความต้องการเหล่านี้ไม่ใช่แค่ “ตัวเลือก” อีกต่อไป แต่กลายเป็น “ข้อบังคับ” ตัวอย่างเช่น ผู้ค้าปลีกในสหราชอาณาจักรหยุดรับซื้อกุ้งที่ผ่านการตัดตาแม่พันธุ์ และกำหนดให้ใช้วิธีช็อตไฟฟ้าแทน ขณะที่ศุลกากรสหรัฐฯ และยุโรปก็มักตรวจพบสารตกค้างยาปฏิชีวนะ และสั่งทำลายสินค้าทันที

แต่ความท้าทายไม่ได้หยุดแค่นั้น—การแข่งขันระดับโลกดุเดือดขึ้นเรื่อย ๆ เราจำเป็นต้องถามตัวเองว่า “เราพร้อมหรือยังที่จะรักษาหรือเพิ่มส่วนแบ่งตลาดโลก?” หากดูการเติบโตของการผลิตระหว่างปี 2020 ถึง 2024 ในกลุ่มประเทศเพื่อนบ้าน เวียดนามมียอดการผลิตกุ้งเติบโตถึง 90.8% อินโดนีเซียเติบโต 82.3% ในขณะที่ไทยเติบโตเพียง 12.5% เท่านั้น

จากข้อมูลเหล่านี้ เราเห็นชัดเจนแล้วว่า “เรายืนอยู่ตรงไหน” และทำไมจึงถึงเวลาที่เราต้องปรับเปลี่ยนวิธีการเพาะเลี้ยงใหม่ โลกเปลี่ยนไปแล้ว ไทยเองก็ต้องเปลี่ยนตาม หากต้องการรักษาความสามารถในการแข่งขัน เราจำเป็นต้องยกระดับสู่ มาตรฐานใหม่ระดับโลก—ผลิตได้มากขึ้น ต้นทุนต่ำลง คุณภาพสูงขึ้น และสอดคล้องกับมาตรฐานสากล

และคำตอบคือ การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำเเบบเเม่นยำ หรือ Precision Aquaculture—กุญแจสำคัญที่จะทำให้การเปลี่ยนผ่านนี้เกิดขึ้นได้จริง...ถึงเวลาเเล้วที่เกษตรกรต้องปรับตัวเพื่อไปต่อ